ÇevreBilgileri
TEHLİKELİ ATIK MİNİMİZASYONU
Günümüzde çevre ve insan sağlığını ciddi şekilde tehdit eden endüstriyel nitelikli atıklar tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gittikçe büyüyen bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Sanayileşmeye paralel olarak artan üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri önemli çevre sorunlarını da beraberinde getirmektedir.
Endüstriyel nitelikli atıkların tanımlanması ve yönetilmesi hususlarında yaşanan sıkıntılar Çevre Kirliliği artışının en büyük nedenleri arasında yer almaktadır.
Atık yönetimi konusunun kurum/kuruluş ve işletmelere getirdiği mali yük ve iş gücü/zamanı kaybı endişesi uygulamada yaşanan sorunların temel nedeni olarak tanımlanabilir.
Çevre Kanununda yer alan Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır hükmü doğrultusunda ülkemizdeki atık yönetimi uygulamalarının temel ilkeleri atıkların kaynağında azaltılması, atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraflarının sağlanmasına yöneliktir.
İyi bir atık yönetimi için:
Öncelikli olarak tehlikeli atık oluştuğu kaynağında önlenmeli ve azaltılmalıdır. Atıklar türlerine göre ayrı olarak toplanmalıdır. Oluşan atıkların kuruluş içinde veya dışında tekrar kullanım ihtimali araştırılmalıdır. Tekrar kullanılmayan atıklar için geri kazanım ve geri dönüşüm ihtimalleri araştırılmalıdır. Azaltılmayan, tekrar kullanılamayan ve geri kazanılmayan atıklar, insan ve çevre sağlığına zarar vermeyecek şekilde çevre mevzuatına uygun olarak bertaraf edilmeli / ettirilmelidir.
Sonuç olarak ; atık oluşumunun kaynağında önlenmesi veya Oluşan Atıkların atık üreticisi tarafından ön işlemlere tabi tutularak gerikazanımı/ yeniden kullanımı tehlikeli atıkları bertaraf ettirmek için yapılacak harcamaları, işgücü /zamanı kayıblarını ve çevre yönetim yatırımları maliyetlerini düşürecektir. Atık azaltılması uygulamaları her zaman pahalı teknolojileri gerektirmemekte ve büyük yatırıma ihtiyaç duyulmamaktadır.
Atık Minimisazyonu kapsamında çeşitli ön işlemler ile yada paket bertaraf sistemleri kullanarak tesis içinde tehlikeli atık bertarafı / gerikazanımı yapılabilecek atıklara örnek olarak;
n Kullanılmış Yağ-Yakıt filtreleri
n Amalgam atıkları
n Formaldehit-Gluteraldehit atıkları
n Laboratuvar kimyasalları (toluen-ksilen-asitler-bazlar vb.)
n Atık Boya Çamurları
n Kullanılmış floresanlar (civa içeren lambalar)
n Antifreeze atıkları
n Yağlı metal talaşları
n Kumlama Atıkları
n Yağlı hurdalar
n Hidrolik Yağlar
n Bor Yağları
n Kontamine ambalajlar ( İbc, Varil, Bidon, Teneke vb.)
n Kablolar
gibi ülkemizde kayıt altına alınmış olan ve gerek miktarları gerekse yüksek bertaraf maliyetlerine sahip atıklar verilebilir.
Ayrıca her türlü tehlikeli atık için uygun proses ve işletme şartları oluşuturulduğunda atık üreticisi tarafından bertarafı/gerikazanımı yapılabilir. Atık Minimisazyonu çalışmaları ile ilgili yasal düzenlemeler incelendiğinde ise 05.07.2008 tarihli ve 26927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelikte genel ilkeler başlıklı 5.maddesinin e bendinde atıkların üretildiği yerde bertarafı/gerikazanımına olanak sağlarken yine aynı yönetmeliğin Lisans alma başlıklı 9.maddesinin 5. Bendindede bu uygulamaların lisans kapsamın dışında bırakıldığı görülmektedir.
Yine Tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin standart ve yöntemlerin düzenlendiği 14.03.2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği incelendiğinde tehlikeli atık üretcilerinin yükümlülükleri arasında söz konusu atıkların öncelikle Yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile bertaraf edilmesinin yer aldığı görülecektir.
Tüm bu sebeblerden dolayı Ülkemizde yeterli sayıda bertaraf/gerikazanım tesislerinin bulunmaması nedeni ile çok yüksek olan hatta bazı durumlarda fahiş fiyatların oluştuğu bertaraf maliyetlerini düşürmek yada kabul edilebilir seviyelerde tutmak için Atık Minimisazyonu uygulamalarına önem verilmelidir.